Onbevoegde geldopname met creditcard
Conny heeft een nieuwe creditcard van ICS gekregen. Deze bood de mogelijkheid om zelf een pincode te kiezen. Conny heeft van die mogelijkheid gebruik gemaakt en voor de creditcard dezelfde pincode gekozen als die zij voor haar Rabobank pas gebruikte. Op 5 mei 2009 heeft Conny een bezoek gebracht aan een verfwinkel. Bij dat bezoek bevonden zich geen andere klanten in de winkel, maar slechts één winkelbediende. Bij dat bezoek heeft Conny haar tas op de toonbank gezet en enige ogenblikken uit het oog verloren. Zij heeft vervolgens bemerkt dat haar portemonnee uit de tas was gekomen en naast of bij de tas op de toonbank lag. Conny heeft in de verfwinkel met haar Rabobank pas betaald en heeft de winkel verlaten.
Vervolgens zijn met de creditcard twee contante opnames gedaan van respectievelijk € 250,= en € 750,=. Een derde opname van € 500,= is geweigerd, omdat de daglimiet van € 1.250,= werd overschreden. Vervolgens is nog een bedrag van € 250,= opgenomen. or de kaart was bereikt. Bij deze transacties is telkens ineens de juiste pincode ingetoetst. Conny had tot dat moment nog geen gebruik gemaakt van de op 18 september 2008 ter beschikking gestelde kaart.
Direct na vermissing heeft Conny de pas laten blokkeren, maar inmiddels was er al € 1.319,50 mee opgenomen, inclusief kosten. ICS heeft laten weten dat Conny geen recht heeft op vergoeding van dat bedrag. Conny stelt dat dat niet terecht is. Zij is voldoende zorgvuldig met haar kaart omgegaan en in dat geval bestaat op grond van artikel 6.2 van de toepasselijke algemene voorwaarden een aanspraak op vergoeding. Subsidiair handelt ICS volgens Conny onrechtmatig, doordat het in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is dat een financiële instelling de schade die door onbevoegd gebruik van een pas wordt geleden vergoedt, wanneer de klant zorgvuldig met de pas en bijbehorende pincode is omgegaan. Conny heeft aan die zorgplicht voldaan.
Oordeel rechter
Voorop dient te staan dat Conny slachtoffer is geworden van onrechtmatig handelen (diefstal) door een derde, die tot op heden onbekend is gebleven. Dat ICS iets met die diefstal van doen heeft gehad, is niet gesteld, niet gebleken en verder ook niet aannemelijk. In de toepasselijke voorwaarden biedt ICS haar klanten een mogelijkheid om schade die zij na ontvreemding van een pas oplopen door onbevoegde transacties vergoed te krijgen, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan, waaronder met name de voorwaarde dat Conny bij het gebruik van en toezicht op de kaart voldoende zorgvuldigheid in acht moet hebben genomen en dat het onbevoegd gebruik niet kan worden geweten aan opzet, schuld of nalatigheid van Conny.
De vraag die in dit geding centraal staat is, of Conny bij het beheer van de aan haar ter beschikking gestelde creditcard voldoende zorgvuldigheid heeft betracht. Met ICS is de kantonrechter van oordeel dat zulks niet het geval is geweest.
Met de Ombudsman Financiële Dienstverlening is de rechter van oordeel dat een creditcard een kostbare bezitting is. Algemeen bekend mag worden geacht dat fraudes met bank- en creditpassen een reëel gevaar vormen, bijvoorbeeld in de vorm van "skimming". (skimming is het op onrechtmatige wijze bemachtigen en kopiëren van pinpas- of creditcardgegevens). In dat verband is ook in de media veelvuldig aandacht besteed aan de noodzaak om pincodes geheim te houden en er zorg voor te dragen dat bij gebruikmaking van de pincode derden deze niet kunnen afkijken. Het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KiFiD) stelt ook zeer strenge eisen aan de door een kaarthouder in acht te nemen zorgvuldigheid. Dat is op zich ook niet onredelijk, omdat - zou met deze voorwaarde soepel omgegaan worden - de kans op misbruik hiervan ten nadele van financiële instellingen als ICS zeer reëel zou zijn.
Onweersproken is dat Conny de verstrekte kaart nimmer zelf heeft gebruikt. De voor de kaart benodigde pincode kan dus niet bij het gebruik van die kaart zijn afgekeken. Wel staat vast dat bij de (deels geslaagde) pogingen om met de kaart contant geld op te nemen direct, in één keer en van meet af aan, de juiste pincode is ingetoetst.
De omstandigheid dat de onbevoegde gebruiker van de creditcard meteen bij de eerste poging de pincode correct heeft ingetoetst maakt aannemelijk dat deze code bij de onbevoegd gebruiker bekend moet zijn geweest. Omdat de kaart nog nooit was gebruikt en de onbevoegd gebruiker de pincode dus niet bij het gebruik van de kaart heeft kunnen afkijken, moet deze code op andere wijze ter kennis van de onbevoegd gebruiker zijn gekomen. Wanneer dat is, omdat de code ergens bij of op de creditcard stond genoteerd, dan is dat hoogst onzorgvuldig en in strijd met de expliciete instructies die bij het verstrekken van de kaart worden gegeven en de geheimhoudingsplicht die in artikel 4 van de algemene voorwaarden is opgenomen.
Conny heeft betwist dat zij haar pincode op of bij de kaart heeft genoteerd. Ter verklaring voor de kennis die de onbevoegd gebruiker van de pincode moet hebben gehad, heeft ICS opgemerkt dat zij in september 2008 een nieuwe creditcard heeft gekregen en vervolgens zelf de daarbij behorende pincode heeft gewijzigd in de pincode die behoorde bij de pas van de Rabobank en de ABN Amro bank. Zij heeft met de Rabobank pas afgerekend in de verfwinkel en vermoedt dat de winkelbediende bij die gelegenheid de pincode heeft afgekeken en, na diefstal van haar creditcard, heeft geprobeerd of die kaart ook kon worden gebruikt met de afgekeken pincode.
Ook als de gang van zaken is geweest zoals door Conny geschetst, moet dat leiden tot het oordeel dat Conny niet voldoende de zorgvuldigheid heeft betracht die haar als gebruiker van de creditcard betaamt. Het wijzigen van de pincode is immers een handeling aan of met betrekking tot de creditcard die Conny zelf heeft uitgevoerd en waardoor zij zelf de mogelijkheid heeft geschapen dat een derde, die bij het gebruik van één van haar passen de pincode had afgekeken, van al haar passen onbevoegd gebruik zou kunnen gaan maken. De door ICS ter voorkoming van misbruik van de creditcard gegeven beveiliging (in de vorm van een unieke toegangscode c.q. pincode) is daarmee deels doorbroken, doordat het uniek karakter van die code in relatie tot de kaarthouder aan die toegangs- of pincode is ontnomen.
Het risico van misbruik van de kaart is daardoor toegenomen, wat aan Conny kan worden verweten. Daardoor is het schaderisico voor ICS bij een beroep op de algemene voorwaarden verhoogd, zonder dat ICS daar enige invloed op heeft gehad of kunnen hebben.
Tegengeworpen kan dan wellicht worden dat ICS die omstandigheid heeft gecreëerd door haar klanten de mogelijkheid te bieden de pincode te wijzigen, maar dat maakt het oordeel van de kantonrechter niet anders. Conny had er immers ook voor kunnen kiezen om een andere, voor haar evenzeer makkelijk(er) te onthouden pincode te kiezen, waardoor het uniek karakter van die code in stand was gebleven.
Tot slot zij nog opgemerkt dat Conny in het door haar geschetste geval kennelijk niet heeft verhinderd dat een derde kon meekijken bij het intoetsen van de pincode. Zonder nadere verklaring waarom dat niet viel te voorkomen, moet worden aangenomen dat ook hierin een grond is gelegen om te twijfelen aan de zorgvuldigheid die Conny had moeten betrachten bij het gebruikmaken van haar pincode.
Om deze redenen is de rechter van oordeel dat ICS terecht het standpunt heeft ingenomen dat het voorbehoud van artikel 6.2 aan de daar opgenomen risico-uitsluiting in de weg staat. Het ontnemen van het uniek karakter aan de pincode acht de kantonrechter verwijtbaar, waardoor zich een geval voordoet van schuld of nalatigheid als bedoeld in artikel 6.2 van de algemene voorwaarden.
Het voorgaande betekent dat het gevorderde niet toewijsbaar is.
De hierboven weergegeven casus is een samenvatting, de volledige uitspraak is te vinden via de onderstaande link met rechtspraak.nl: